Do strony głównej | Ciąża i post | Kiedy post jest szkodliwy dla ciała?

Post w życiu człowieka

Cerkiew wzywa nas w marcu do zmagań duchowych i fizycznych, jakie stawia przed nami Wielki Post. Idea postów zakorzeniona jest w kulturze duchowej głęboko. Już w starożytności była nieobca Izraelitom. W ważnych momentach wysiłek postu brali na siebie święci prorocy, np. Mojżesz, Eliasz czy św. Jan Chrzciciel, ostatni starotestamentowy i pierwszy nowo testamentowy profeta. Jeszcze jako dziecko, po śmierci rodziców, przeniósł się na pustynię, gdzie spożywał jedynie suszoną szarańczę i dziki miód, a pragnienie gasił wyłącznie wodą. Przykład ścisłego postu dał Chrystus, który na pustyni nic nie jadł i nic nie pił przez czterdzieści dni. Pościli także święci apostołowie oraz pierwsi chrześcijanie. Widać więc, że post tkwi głęboko w duchowości chrześcijańskiej, spełniając ważną rolę w duchowym formowaniu się człowieka. Zaszczepia on nawyk wstrzemięźliwości, powściąga grzeszne porywy ciała, sprzyja też rozwojowi duchowemu, wyrabiając w wierzącym nawyk samokontroli, od której zależy praca wewnętrzna. Praktykowanie postu ustanowionego przez Cerkiew, nie zaś wyznaczanie sobie indywidualnie, jest aktem dobrowolnego podporządkowania się jej przewodnictwu.

Post zwykle kojarzy się wyłącznie z ograniczaniem i odpowiednim doborem pokarmów. Jest to ważne, lecz jak naucza św. Jan Złotousty (Chryzostom): Kto ogranicza post jedynie do powstrzymywania się od pokarmu, ten najbardziej go bezcześci. - Ty pościsz? Udowodnij mi to swoimi uczynkami. (...) Jaka jest korzyść z tego, kiedy po wstrzymujemy się od (spożycia) drobiu i ryb, a braci gryziemy i pożeramy?

Niektórzy odrzucają posty, motywując swoje stanowisko względami medycznymi. Ale właśnie medycyna za pożyteczne uważa czasowe powstrzymywanie się od potraw mięsnych, a nawet i mlecznych. Należy również pamiętać, że Cerkiew zwalnia z obowiązku przestrzegania postu osoby chore i kobiety ciężarne, kierując się w tym względzie przykazaniem Bożym nie zabijaj, które obejmuje także pojęcie nie czyń komuś czy sobie szkody na zdrowiu. Cerkiew łagodzi również wymogi postu w stosunku do podróżujących.

Post może się też okazać w pewnych okolicznościach szkodliwy dla duszy. Dzieje się tak, kiedy człowiek z racji skrupulatnej praktyki postnej odczuwa wyższość nad innymi. Post - jak napomina św. Marek Asceta (Podwiżnik) - zarówno przynosi korzyść tym, którzy rozważnie do niego podchodzą, jak też szkodę tym, co nierozsądnie go rozpoczynają. Wobec powyższego ci, którym zależy, aby post stal się dla nich pożyteczny, powinni wystrzegać się tego, co może wyrządzić szkodę, tzn. pychy.

Przed pychą i z niej najczęściej wywodzącą się krytyką innych przestrzega nas również Pismo Święte. W przededniu Wielkiego Postu ap. Paweł napomina: Słabego zaś w wierze przyjmujcie; bez sporów o zapatrywania. Jeden bowiem wierzy, że może jeść wszystko, a kto jest słaby, niech jada jarzyny. Ten co je, niech nie gardzi nie jedzącym, a ten co nie je, niech nie sądzi jedzącego, Bóg bowiem go przyjął. Kimże ty jesteś, iż sądzisz cudzego sługę? Panu swemu stoi, albo upada; a ostoi się, bo Bóg ma moc go postawić (Rz 14,1-4; Biblia Wujka).

Do cielesnej ascezy należy zaliczyć również ogólną dyscyplinę w dziedzinie obyczajowości, troskę o zachowanie zrównoważonego trybu życia, np. praca - wypoczynek i przestrzeganie zdrowego snu, a także ekonomiczne stosowanie lekarstw, choćby środków pobudzających czy uspokajających.

Reasumując, przypominamy więc, że post to środek ułatwiający człowiekowi podjęcie walki z grzechem, namiętnościami i słabościami. Jak wypowiada się w tej kwestii metropolita Antoni: Post to przede wszystkim ruch, aktywność ducha, zmaganie się z gnuśnością, lenistwem, ze zniewieściałością, z folgowaniem woli i ciału. Jest to walka o życie, o wyzwolenie się ducha z niewoli (złych) przyzwyczajeń.

Tłumaczenia ZE STICHER (z różnych dni) Wielkiego Postu

UTWÓR I.(ton2.)

Czas postu pogodnie rozpocznijmy; do wysiłków duchowych siebie przyszykowawszy, oczyśćmy duszę, oczyśćmy ciało jak od potraw tak w równej mierze i od wszelkiej namiętności, lubując się cnotami ducha; w tym wszystkim stańmy się doskonałymi przez miłość, abyśmy wszyscy dostąpili zaszczytu oglądać najczcigodniejszą mękę Chrystusa Boga i Świętą Paschę, duchowo radując się.

UTWÓR 2. (ton 8.)

Post uczyńmy nie tylko powstrzymywaniem się od pokarmów, lecz wszelkiego przywiązania do dóbr materialnych odrzuceniem, byśmy ujarzmiwszy ciało nas ciemiężące, stali się godni przyjęcia (dosł. uczestnictwa) Baranka dobrowolnie za świat ofiarowanego - Syna Bożego i duchowo świętowali z martwych Zbawiciela (dosł. Zbawicielowe) powstanie, na wyżyny (dosł. wyżynę) wzniósłszy się cnót, w światłości i lubowaniu się szlachetnymi uczynkami weseląc Pana.

UTWÓR 3. (ton 5.)

Pośpieszcie wierni, dokonujmy w światłości uczynków Bożych; jak za dnia postępujmy uczciwie, wszelki krzywdzący (niesprawiedliwy) zapis dotyczący bliźniego od siebie odrzućmy, nie stawiając mu przeszkody ku potknięciu (zgorszeniu), porzućmy ciała rozkosz, pomnóżmy dary duszy, dajmy potrzebującym chleb i przypadnijmy ku Chrystusowi ze skruchą, wołając Doń: Boże nasz, zmiłuj się nad nami.

Na podstawie: O. protoijerej Stanisław Strach. Przegląd Prawosławny marzec 2009.

Ciąża i post. Na podst. "Pamiątka dla młodzieży i rodziców" Poczajów; tłumaczył E. Marczuk

Oprócz fizycznego rozwoju płodu, o wiele ważniejsze jest dla całego następnego życia wychowanie ciała, tzn. podporządkowanie go nastrojom i potrzebom duchowym, żeby nie ciało posiadało duszę a odwrotnie. Ustanawianie poprawnych stosunków ciała do duszy i ducha jest właśnie wychowywaniem ciała. Ono nie może obejść się bez cerkiewnego porządku życia matki. Wstrzemięźliwość w jedzeniu, przestrzeganie przez matkę postów w środę i piątek, postów wielodniowych, z jednej strony, bezpośrednio wpływa na duszę i ciało dziecka, przyuczając je do wstrzemięźliwości, z innej (według wiary w Boga, dla Którego wypełnia się posty) - przyciąga ona (wstrzemięźliwość) do matki i do dziecka łaskę Bożą. Często dla początkujących (w życiu cerkiewnym) rodziców fizyczny rozwój dziecka wydaje się o wiele ważniejszy od wychowania jego duszy, stąd rodzi się wzruszenie, strach przed koniecznością wypełniania postów. Strachy te wynikają z niedostatku doświadczenia i z powodu nieznajomości sprawy. Przy wytrzymywaniu jednodniowych postów jakiegokolwiek uszkodzenia organizmu matki być nie może (a tym bardziej dziecka), ale jest nabywany nawyk umiarkowanego żywienia. Wszystko niezbędne organizm dziecka bierze z matczynego. Przy tym rezerwowe możliwości ciała matki są wystarczające, żeby odżywiać niemowlę zgodnie z jego potrzebami przez parę dni z rzędu, nie mówiąc już o jednym dniu. Tym bardziej, że przed i po postnym dniu następują dni pełnego wyżywienia.

Kiedy post jest szkodliwy dla ciała? Na podst. jw.

Jednocześnie często bywa, że matka w jakimś okresie ciąży przeżywa silną potrzebę we wzmocnionym albo mlecznym wyżywieniu, albo zaczyna się fizyczna słabość, albo postępuje intoksykacja organizmu. W tych wypadkach nie ma żadnej potrzeby siebie męczyć. Trzeba pójść do kapłana, duchowego opiekuna i poprosić o błogosławieństwo spożywania produktów mlecznych w sobotę i niedzielę. Jeśli przy takiej uldze postu, wszystkie wymienione symptomy pozostają, należy poprosić o błogosławieństwo spożywania produktów mlecznych jeszcze we wtorek i czwartek. Spożywania mięsa i jajek lepiej odmówić na cały czas postu. Rybę i postne masło można spożywać, powstrzymując się tylko w środę i piątek. Wszystko powiedziane nie zabrania matce przestrzegać postu według całej surowości, jeśli ona jest już nie drugi i nie trzeci rok w Cerkwi, jeśli dane są jej siły by wytrzymać, jeśli wytrzymywanie fizycznego postu nie prowadzi do naruszenia postu moralnego i duchowego.

Do strony głównej